De wet bevat devolutieregels, d.w.z. regels die bepalen aan wie het vermogen van de overledene toekomt.
U kunt in een zeker mate afwijken van deze wettelijke verdeling. Hoe? Door uw testament op te stellen.
Er kunnen meerdere redenen zijn waarom u wilt afwijken van het bij wet bepaalde verdeelsysteem: u hebt tijdens uw leven een van uw kinderen bevoordeeld en wenst een zekere gelijkheid te herstellen, u wenst het kind dat financieel het zwakst staat te bevoordelen of het kind dat gedurende jaren gratis in het familiebedrijf heeft gewerkt te belonen, u wenst iemand te bedanken die u in uw leven op een bijzondere wijze heeft geholpen, u wenst een liefdadigheidsorganisatie te steunen die u nauw aan het hart ligt,…
Ongeacht de reden, is de opstelling van een duidelijk en ondubbelzinnig testament essentieel. De notaris kan u helpen bij deze taak en erop toezien dat uw testament op een rechtsgeldige manier wordt opgesteld. Hij zal anticiperen op de interpretatieproblemen die na uw overlijden zouden kunnen ontstaan en op de conflicten die daaruit zouden kunnen voortvloeien, om op die manier de familievrede te verzekeren.
Een testament kan verschillende soorten bepalingen bevatten:
U kunt beslissen om al uw goederen aan een of meer welbepaalde personen over te laten (algemene legaten). U kunt ook een aandeel van uw goederen willen voorbehouden aan een bepaalde persoon (legaat onder algemene titel). U kunt ook een welbepaald goed, zoals een schilderij, een zekere som geld, een terrein aan de ene of andere persoon toewijzen (bijzonder legaat). U kunt deze legaten ook lasten of voorwaarden laten bevatten.
De notaris kan u ook raad geven om uw laatste wilsbeschikking te optimaliseren. U wenst bijvoorbeeld een buur te bevoordelen die u tijdens uw leven talloze diensten heeft bewezen. Aangezien er geen verwantschapsband is met deze buur, loopt hij het risico dat hij aanzienlijke successierechten zal moeten betalen. Een techniek, duo-legaten genoemd, bestaat erin een groot deel van uw vermogen te vermaken aan een vereniging zonder winstoogmerk of aan een stichting, die op het vlak van successierechten gering belast wordt, waarbij deze laatste alle successierechten moet betalen. Enerzijds zorgt u ervoor dat een liefdadigheidsorganisatie een som kan ontvangen waarmee ze haar doel kan blijven nastreven, en anderzijds ontvangt uw buur een grotere som dan als u hem tot enige universeel erfgenaam had aangesteld.
Er bestaan verschillende vormen van testamenten: het eigenhandig testament, het authentieke testament en het internationale testament.
Het eigenhandig testament is het testament dat de erflater met de hand schrijft, dateert en ondertekent. Er is geen enkele andere formaliteit vereist om het geldig te laten zijn. Bovendien zijn er geen kosten om het testament op te stellen. De risico’s op verlies en verslechtering die verbonden zijn met dit type testament zijn wel grote nadelen. Het is derhalve raadzaam dit type testament aan uw notaris te overhandigen, die het zal aanmelden bij het Centraal Register van Testamenten en het nauwkeurig zal bewaren. Bij de opening van de successie zal de notaris die door de erfgenamen belast is met de liquidatie ervan het Register raadplegen en kan hij rekening houden met het geregistreerde testament.
Het authentieke testament is het testament dat de erflater aan de notaris dicteert in aanwezigheid van twee getuigen. Het voordeel van dit type testament is dat u raad krijgt van de notaris, die u toelichtingen zal geven over de draagwijdte van uw laatste wilsbeschikking. De bewaring ervan is overigens gegarandeerd en dit type testament kan slechts met veel moeite worden betwist. Het nadeel van het authentiek testament is de kostprijs die verbonden is met het opmaken van de notarisakte.
Het internationaal testament moet beantwoorden aan een aantal formaliteiten en heeft het voordeel dat het in alle landen kan worden uitgevoerd.